Gemeenschappelijke regelingen zijn handig als gemeenten samen taken willen uitvoeren. Maar de lokale democratie raakt erdoor in de knel. Terwijl gemeenteraden het nakijken hebben neemt het bestuur allerlei besluiten.FoodValley is zo'n samenwerkingsverband. Acht gemeenten werken samen om de regio tot het belangrijkste agrofoodcentrum van Europa te maken. Er worden beslissingen genomen over economie, werkgelegenheid, ruimtelijke ordening, wonen en mobiliteit. Daar zijn bedrijfsleven, onderwijs en wetenschap nauw bij betrokken. Het bestuur van FoodValley - de wethouders - overlegt regelmatig met die stakeholders.

Door Hettie van Nes, Ellen Out en Kees Oskam, fractievoorzitters GroenLinks Wageningen, Ede en Veenendaal

Het zou dus voor de hand liggen dat ook de gemeenteraden, de gekozen volksvertegenwoordigers, vooraan staan bij de besluitvorming. Maar in werkelijkheid komen de lokale politici pas helemaal aan het eind van het traject om de hoek kijken. In acht raadszalen buigen zij zich over de begroting en over de strategische agenda. Niet tegelijkertijd, maar allemaal op een ander moment. De ene raad heeft de stukken nog maar amper gezien, als de andere ze al heeft afgehamerd. Mocht er ergens een gemeenteraad een voorstel willen veranderen, dan valt dat niet mee als de andere raden hetzelfde voorstel al ongewijzigd hebben aangenomen. Nog ingewikkelder wordt het als alle gemeenteraden iets anders willen veranderen! Wethouders kijken moeilijk en de raad constateert wederom dat inhoudelijke wijzigingen zelden mogelijk zijn.

Zo heeft de lokale democratie het nakijken. Er ontstaat een stille bestuurslaag, waar besluitvorming door gekozen volksvertegenwoordigers geen enkele rol speelt. FoodValley is een voorbeeld, maar geen uitzondering. Als beleid wordt gemaakt in een samenwerkingsverband staan de gemeenteraden buiten spel. Vandaar dat bijna driekwart van de raadsleden vindt dat gemeenschappelijke regelingen een bedreiging vormen voor de lokale democratie. Maar dat hoeven samenwerkingsverbanden niet te zijn. Mits lokale politici het politieke debat weer in handen nemen. In een regioraad, waarin bijvoorbeeld alle fracties uit alle gemeenteraden vertegenwoordigd zijn, kan dat debat plaatsvinden. Over de precieze vorm van zo'n raad gaan we graag met de betrokken gemeenteraden in gesprek.

Er zijn goede voorbeelden in het land waarin zulke regioraden zichzelf al hebben bewezen. Daar is aangetoond dat een regioraad ertoe leidt dat gemeenteraden de politieke invloed op de besluitvorming weer stevig in handen krijgen. Om dat ook in FoodValley te bereiken is er maar één ding nodig: alle gemeenteraden moeten het willen. Laat dat besluit dan maar het laatste zijn over FoodValley dat in acht raadszalen afzonderlijk wordt genomen.

Dit opiniestuk is gepubliceerd in DeGelderlander, editie De Vallei, van 6 februari 2016